HKV Achilles - Meer dan een club

hoofdartikel

Beste Achillianen, Maandag 7 oktober waren Arthur Bolder en ondergetekende namens het Bestuur van Achilles aanwezig bij de herdenkingsbijeenkomst bij ’t Haantje in Rijswijk. Tien verzetsstrijders werden op 7 oktober 1944 bij het spoor doodgeschoten en één van hen was Achilliaan Frans Britzel. Al meerdere jaren is er een delegatie van Achilles tijdens de herdenkingsbijeenkomst aanwezig. Voor de herdenkingsbijeenkomst was Bien Clay, familie van Frans, aanwezig om een toespraak te houden. Ik raad een ieder aan, jong en oud, om de tijd te nemen en haar verhaal met grote aandacht te lezen. Hetzelfde geldt voor de toespraak van de burgemeester van Rijswijk, Michel Bezuijen. Harald Braakman, 11-10-2019

Herdenkingsbijeenkomst 7 oktober 2019

Voor dat ik begin met de brief van oom Frans Britzel wil ik mijn moeder Corrie bedanken voor alle keren dat ze vertelde over haar familie geschiedenis. Ze heeft de moed gehad om over de oorlog te vertellen en dus ook over oom Frans met al het verdriet dat daarbij hoort. Ze heeft me geholpen met het inkorten van zijn brief en uitleg gegeven als iets onduidelijk was. Hoewel Frans gestorven was, was hij onderdeel van ons familieleven, zo werd Frans en de oorlog een onderdeel van mijn leven. Dat mensen ten strijde gaan, opkomen voor elkaar is een bijzonderheid die in mij gekropen is. Dat is wat telt, groot of klein.

Rijswijk 7 oktober 2019

Vanavond zijn we weer bijeen bij ’t Haantje.
De plek waar op 7 oktober 1944 tien mannen dood geschoten werden door een vuurpeloton, omdat ze streden voor vrijheid en gelijkheid, deze plek is gekozen door de Duitsers als revanche voor de spoorweg staking.

Het gezin van oom Frans bestond uit: Vader Frans Britzel, moeder Grietje Britzel- Furda en zijn drie zussen Bien, Corrie en Iet.

In oktober 2015 heb ik op deze zelfde plek een verhaal van mijn moeder vertelt. Het ging o.a. over de brief die ze kreeg van haar broer Frans in augustus 1944 voor haar verjaardag. Hij maakte een afspraak om met z’n vieren een foto te laten maken voor de trouwdag van hun ouders. Mijn moeder beschrijft de spannende tocht met hun vieren door Den Haag, oom Frans was al een aantal keren bijna opgepakt door de Gestapo. Voor de kinderen was het een warm samen zijn. De grote foto hing altijd bij zijn ouders aan de muur.

De brief heeft veel “oorlogshumor” zoals mijn moeder het noemt. Er was nauwelijks geld en ook weinig eten in Nederland. Iets zwart kopen is kopen op een manier die de Duitsers verboden. In de oorlog kreeg je distributie bonnen om eten te kopen, maar er was bijna niets met die bonnen te kopen.
Pim is een naam van Frans in het verzet. Hij koos die naam omdat zijn vriend, die ook in het verzet zat, Pim van Doorn, al eerder omgekomen was. Oom Frans kwam heel soms nog even thuis.

De brief van Oom Frans.

‘s -Gravenhage, 8 augustus 1944

1ste boek
Lieve Zus,
Allereerst hartelijk gefeliciteerd met je verjaardag. Hoe oud je nu wordt weet ik heus niet. Ik geloof 19, is het niet? Gelukkig dat moeder me van de week zei dat ik dinsdag moest schrijven, want dat je anders de brief niet op tijd kreeg. Zondag vieren we je verjaardag hè? Dus kom ik zondag in hoogst eigen persoon mijn middelste zus feliciteren.
Hier volgt een bevel, dat absoluut opgevolgd moet worden. Overal ben ik zeer geliefd, dat weet je natuurlijk wel. En omdat iedereen voor me vliegt is het me gelukt bij m’n privé fotograaf een afspraak te maken. De hele maand augustus was al besproken. Maar omdat ik zo geliefd ben, heb ik hem bevolen de drie zusters en het zwarte schaap Britzel a.s. zaterdag om kwart voor vier te ontvangen om een luis van een foto te maken. Een knots van een foto wordt het. Ik kan ze krijgen van f. 5,- -, f. 10,- - en f. 25,- -. Maar die waren te klein naar mijn zin. En Vader en Moeder zijn maar eenmaal 25 jaar getrouwd, dus moeten we goed voor de dag komen. Kosten f. 35,- - met een houten lijst ( die zwart gekocht moet worden) , is het f45,- -. Voor jou heb ik ’t bedrag vastgesteld op f. 20,- -, Bien f.20,- - en ik f.5,- -.
Ik ben maar een arme knul. Ietie heeft ook niet veel dus moeten Bien en jij het samen zo’n beetje opknappen. Jullie verdienen genoeg.

2de boek

De laatste regel van het 1ste deel moet je maar niet serieus nemen. Ik heb je maar een beetje gepest ( Ik weet niet of je geplaag met een d of een t schrijft, daarom het andere woord) Ik hoop niet dat je er slecht van wordt.

Maar luister. Ik heb nog wel een beetje geld, wel 2 beetjes ook.
Dus het overgrootte deel zal ik voor m’n rekening nemen. Het kan zijn dat ik het allemaal betaal, we geven het toch met z’n vieren. Vader en moeder hoeven er niets van te merken. Verder moeten er ook bloemen zijn en dan natuurlijk eterij. Iet steelt iedere week suiker en heeft nu zowat een half pond. Ik heb 2 suikerbonnen in ieder geval. Dus ook een kilo. Van boter zal ik ook ongeveer 1 pond zien te krijgen, dus we kunnen 1 of 2 grote taarten laten maken. Jullie moeten van wat er over is ( en dat is nog flink wat) maar koekjes of ballen of weet ik wat maken. Als het maar te eten is.
Van de distributie dienst krijg je voor zo’n gelegenheid ook nog wat. Suiker en boter en brood, niet veel natuurlijk, maar ’t is in ieder geval meegenomen.

Ik wilde deze week nog naar Groningen gaan om de verschillende ooms en tantes te spreken.
Hoewel het niet lollig is, omdat de treinen nogal beschoten worden.

Het wordt geen trilogie, want ik ben uitgeput. Dus zus, een prettige dag daar in Vogelenzang en tot zaterdag. Zet je gewone gezicht maar op, dan ben je al knap genoeg. Bien en Iet doen dat ook. Tegen mij kunnen jullie toch niet op. Het moet een moord foto worden.
Veel plezier en veel liefs, Pim
Een zoen krijg je zondag mondeling en je cadeau natuurlijk ook.

Einde van de brief

Er woonde familie van Frans in Groningen, maar mijn moeder vermoed dat oom Frans schrijft dat hij op familie bezoek gaat, maar dat hij in werkelijkheid verzetswerk deed in Groningen.

Op de verjaardag van mijn moeder en het feest van zijn ouders op 22 september is Frans nog geweest. Kort daarna werd Frans opgepakt door de Duitsers in het huis waar ze als verzetsgroep samen kwamen, er was een verrader in de groep. De groep heeft ongeveer een week in het Oranje hotel in Scheveningen gezeten voordat ze op deze plek doodgeschoten werden.

Van mijn ouders kreeg ik een keer een kaart met een gedicht van Robert F. Kennedy.

Elke keer dat iemand opstaat voor zijn idealen,
of werkt aan het verbeteren van het lot van anderen
of vecht tegen onrechtvaardigheid,
veroorzaakt hij een rimpeling van hoop.
En wanneer al die verschillende rimpelingen,
uit miljoenen centra van energie en moed, samenkomen,
zullen zij een stroming vormen die de machtigste muren van onderdrukking en weerstand zal ondermijnen.

Corrie Clay-Britzel en Bien Clay

***
Speech herdenking Haantje 7 oktober 2019
Burgemeester Michel Bezuijen * Rijswijk, 7 oktober 2019

Ons land is sinds kort een nieuw oorlogsmonument rijker. Op vrijdag 6 september jl. opende Koning Willem-Alexander het Nationaal Monument Oranjehotel. “Oranjehotel” een mooie naam voor een vreselijke plek. De ouderen onder ons zullen weten wat dit voor een plek was, de jongeren zeer waarschijnlijk niet. Oranjehotel was de bijnaam voor de Scheveningse gevangenis tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een bijnaam die in de oorlog aan het complex werd gegeven, als eerbetoon aan de verzetsstrijders die hier waren opgesloten. Tussen 1940 en 1945 hielden de Duitsers hier ruim 25.000 mensen gevangen voor verhoor en berechting. Een diverse groep uit alle hoeken van Nederland die de Duitse wetten had overtreden.

Veelal verzetsstrijders, maar ook Joden, Jehova's getuigen, communisten en mensen die vanwege een economisch delict werden vastgezet, zoals zwarthandelaren. Zelfs kinderen werden hier vastgehouden, zoals Héléne Berman-Cohen. Zij was 8 jaar toen ze met haar Joodse moeder in januari 1945 hier terecht kwam. Zij is een van de weinigen die uit eigen ervaring kan vertellen over het verblijf in de oorlogsgevangenis. Zij herinnert zich de eenzaamheid, de verveling en het eten dat door een luikje in de deur naar binnen werd geschoven. Dat moest ze heel snel pakken anders lag het op de grond.

In het Nationaal Monument Oranjehotel worden de verhalen verteld van de gevangenen. Verhalen over angst, hoop, geloof en vaderlandsliefde. Er wordt getoond hoe kwetsbaar vrijheid is en welke keuzes mensen maken op het moment dat rechteloosheid, onderdrukking en vervolging de samenleving in zijn greep hebben. De gevangenen verkeerden in grote onzekerheid over hun lot.
Vertrek uit het Oranjehotel kon betekenen: vrijlating, deportatie naar concentratiekampen of fusillade.

Dodencel 601 is in zijn oorspronkelijke staat bewaard gebleven. Op de muren staan boodschappen van geloof en hoop en het morsealfabet, zodat er tussen de cellen onderling gecommuniceerd kon worden. Onder de gevangenen in het Oranjehotel zaten bekende personen, zoals de 'Soldaat van Oranje' Erik Hazelhoff Roelfzema, Titus Brandsma, George Maduro, Simon Vestdijk, Heinz Polzer (beter bekend als Drs. P.) en Corrie ten Boom.
Maar ook vele anderen, zoals de 10 mannen die op 7 oktober 1944 op deze plek werden doodgeschoten.

Waarom zijn deze 10 mannen hier, vandaag precies 75 jaar geleden, gefusilleerd?
Het begon in september 1944 bij de oproep vanuit Londen van de regering in ballingschap tot een algehele treinstaking. Men kwam na deze oproep in verzet en het treinverkeer kwam binnen enkele dagen grotendeels stil te liggen.
Als antwoord hierop schakelde de Duitse bezetter personeel van de Duitse spoorwegen in. Dit bracht verzetsgroepen ertoe om de spoorlijn tussen Den Haag en Delft, in de buurt van de plek waar wij nu staan, op te blazen. Op 25 september 1944 blies een Delftse verzetsgroep de rails en één van de masten van de bovenleiding op.
De schade werd snel hersteld, maar op 6 oktober vond er een tweede sabotageactie plaats, niet alleen op deze plek, maar ook in Delft werd het spoor onklaar gemaakt.
Als vergelding voor deze verzetsdaden werden in Delft huizen langs de spoorbaan in brand gestoken en in de buurt van molen De Roos werd een aantal mensen in koele bloede gefusilleerd.

De 10 mannen die nabij dit monument de dood vonden waren allen lid van een verzetsgroep die een week van tevoren aan de Laan van Meerdervoort was opgepakt en die gevangen zaten in de Scheveningse gevangenis, het eerder genoemde: Oranjehotel.
Ze hadden met de sabotage van het spoor niets te maken.

10 mannen, de jongste was 22 en de oudste 53 jaar, werden hier als vergelingsactie doodgeschoten. Toevallige voorbijgangers moesten toekijken. Beelden die deze mensen een leven lang niet meer hebben kunnen vergeten en een gebeurtenis die grote impact heeft gehad op de Rijswijkse bevolking. De namen van de mannen uit deze verzetsgroep staan op dit monument.
Frans Britzel, 24 jaar * Pieter Bogaard, 42 jaar * Roland van Golberdinge, 29 jaar * Christiaan van ’t Hoff, 53 jaar * Roelof Koopmans, 22 jaar * Hermanus Schram, 22 jaar * Hendrik Stavast, 24 jaar en zijn broer Pieter Stavast, 22 jaar * Klaas de Vries 28 jaar en Jacobus de Waal, 44 jaar.

Het zijn de persoonlijke verhalen die altijd de meeste indruk maken.
Frans Britzel was één van de slachtoffers van de fusillade. Zijn nicht Bien Clay zal herinneringen aan hem met u delen. Herinneringen die haar moeder heeft aan haar broer.

Dit jaar en in 2020 herdenken en vieren wij.
Wij herdenken de mensen die 1940 – 1945 niet hebben overleefd.
Wij vieren dat Nederland 75 jaar geleden is bevrijd en dat wij sindsdien in vrijheid leven.
Laten wij onze vrijheid koesteren, zodat de mannen die wij vandaag herdenken en de vele anderen die hun leven voor onze vrijheid hebben gegeven, niet voor niets zijn gestorven.

(2018) DELFT - Een bijzondere vondst in de kelder van het politiebureau in Delft. Agenten die de kelder opruimden, vonden onder in een doos twee pamfletten uit de Tweede Wereldoorlog. Op één van die pamfletten wordt het neerschieten van twaalf, in de ogen van de Duitsers, 'terroristen' bekendgemaakt. In de 'Bekanntmachung' melden de SS- en de politiebaas dat de spoorbaan tussen Rijswijk en Delft op 7 oktober 1944 door terroristen is vernield. 'Als eerste tegenmaatregel zijn twaalf Nederlanders op de plaats van de misdaad doodgeschoten', meldt het pamflet, dat zowel in het Nederlands als het Duits is opgesteld. De slachtoffers waren volgens de Duitsers diezelfde dag ter dood veroordeeld omdat ze stakend spoorwegpersoneel ondersteunden.

Volgens de website tracesofwar.nl gaat het om tien slachtoffers die werden gedood als vergeldingsactie. De tien Haagse verzetsmensen waren een week eerder al gearresteerd en hadden niets te maken met de sabotage van de spoorlijn. Voor hen staat een monument bij de spoorwegovergang aan 't Haantje in Rijswijk.

Ongeregeldheden
In het andere pamflet maakt burgemeester G. van Baren van Delft op 20 juni 1940 bekend dat 'de burgerij' die avond niet naar buiten mag, omdat er een avond eerder ongeregeldheden waren.

Datum	15-10-2019 09:00
Tags	Hoofdartikel